Alkohole w Polsce i na świecie: Whisky szkocka

Udostępnij artykuł

[SPECJALNIE DLA NAS] Jest niezwykle popularnym alkoholem i stale przybywa fanów tego trunku. W Polsce najsilniejszą pozycję ma woda życia ze Szkocji. Jak się jednak połapać w jej licznych typach i edycjach?

Glass of whiskey and ice isolated on white

Szkoci używają zawsze pisowni whisky, nie whiskey (w przeciwieństwie do trunków z Irlandii i Stanów Zjednoczonych). Whisky szkocka ma kilka podstawowych rodzajów, z których najważniejsze to single malt whisky i blended whisky. Potoczna nazwa na whisky single malt to whisky słodowa (malt oznacza słód).

Czym jest słód? Zboża słoduje się, aby można było otrzymać z nich alkohol. Chodzi o zmianę skrobi na cukry proste, które można poddać fermentacji. Najczęściej słodowaniu poddawany jest jęczmień. Polega to na moczeniu ziarna, dzięki czemu inicjuje się kiełkowanie. W ten sposób uwalniane są enzymy, amylazy, które są w stanie rozłożyć skrobię na cukry fermentowalne. Jeżeli mamy do czynienia z whisky słodową, to zacier w całości musi się składać ze słodu jęczmiennego, nie może być dodatku innych zbóż czy surowego jęczmienia. Taki typ whisky musi być destylowany metodą pot still w miedzianych alembikach, czyli tradycyjnych urządzeniach do destylacji . Rodzaj, kształt i wielkość alembików ma olbrzymi wpływ na styl i charakter destylatu, a co za tym idzie finalnej whisky. Szkockie malty destylowane są z reguły dwukrotnie, jednak wbrew obiegowej opinii nie jest to żelazna reguła, jest kilka wyjątków (np. marka Auchentoshan).

Termin single malt jest często opatrznie rozumiany – nie chodzi tylko o to, że zacier składa się wyłącznie ze słodu jęczmiennego. Jeżeli pojawia się on na etykiecie, to mamy pewność, że wszystkie użyte destylaty pochodzą z jednej gorzelni! Pamiętajmy, że zdecydowana większość whisky to są mieszanki, na jedną edycję składać się może bardzo wiele beczek, dzięki czemu uzyskuje się powtarzalność i niweluje różnice pomiędzy nimi. Innym, zdecydowanie mniej popularnym typem whisky szkockiej, jest blended malt whisky, czyli whisky słodowa, ale zestawiana z różnych gorzelni. Najbardziej znani reprezentanci to Johnnie Walker Green Label czy Monkey Shoulder. Według przepisów Unii Europejskiej whisky musi dojrzewać w beczkach, co najmniej trzy lata, jednak w przypadku maltów przeważnie wskazania wieku są większe. Etap dojrzewania ma olbrzymi wpływ na końcowy smak. Najbardziej powszechnym typem beczek są te z dębu amerykańskiego, świeże lub po bourbonie. W ostatnich latach niezwykle popularnym trendem jest używanie różnych typów beczek. Poza ex-bourbon casks często spotkamy beczki po winach sherry czy porto, ale producenci eksperymentują tutaj we wszelkich kierunkach. Whisky na terenie Unii nie może być dosładzana ani aromatyzowana, dopuszczalny jest jedynie dodatek karmelu w celu dostosowania barwy.

Specyficznym typem whisky są edycje single cask. W takim przypadku producent decyduje się na butelkowanie zawartości jednej beczki, bez mieszania z innymi, co nadaje swoistą unikatowość. Jeżeli moc whisky po etapie starzenia, przed butelkowaniem, nie była redukowana wodą, na etykiecie znajdziemy oznaczenie cask strenght, a jeżeli pominięty był etap filtracji na zimno, to oznaczenie non chill filtred.

Szkocja podzielona jest na pięć regionów produkcji whisky: Highland, Lowland, Speyside, Campbeltown i Islay. Dawniej lokalizacja gorzelni miała kluczowe znaczenie dla charakteru konkretnej marki, ponieważ determinowały to czynniki lokalne: źródło wody, jakość ziarna itd. Dlatego mogliśmy mówić o stylu danego regionu. Dziś jest to w większym stopniu tradycja i podział administracyjny, chociaż pewne zależności dalej występują.

Wiele marek whisky szkockiej ma, w większym lub mniejszym stopniu, torfowe aromaty. Torf używany był kiedyś jako źródło opału, m. in. na etapie suszenia słodu jęczmiennego, dlatego fenole torfowe dostawały się do ziarna. Zawartość fenoli mierzy się w jednostkach ppm, niektóre trunki oferują nam bardzo potężną dawkę torfu. I chociaż jest to specyficzna grupa aromatów, nie brakuje amatorów takich intensywnych doznań.